<$Blo
2005 edebiyatseverler için bulunmaz iki yıldönümünün kesiştiği bir yıl olarak anılacak: 16 Haziran 2004’ten itibaren yoğun bir etkinlik programıyla kutlanan Bloomsday’ın dalyasından hemen sonra 2005 iki büyük yazarın anılmasına vesile oluyor. 1805’de sevgili dostu Goethe ve şehri Weimar’ı yalnız bırakıp göçen Schiller’in 200 ölüm yıldönümü dopdolu bir programla anılıyor. Nitekim üstadın başyapıtlarından Wilhelm Tell’ın sahnelenişinin 17 mart 2004’teki 200. yıldönümü İsviçre’nin Urri ve Schwyz kantonları tiyatrolarıyla ve Weimar Ulusal Tiyatrosunun eşzamanlı sunumlarıyla kutlanmaktaydı. 2005’in Schiller yılı ilân edilmesi ve yeryüzünün tüm Almanca kütüphanelerinin Schiller’in yapıtını ön plana çıkarışıyla zenginleşen anma, yeniden okuma etkinliği doruk noktasını iki yılda bir Weimar’da düzenlenen Goethe Vakfı ana oturumunda bulacak. Bu seneki buluşmanın teması can alıcı: “Goethe’nin Schiller’i, Schiller’in Goethe’si”. Üç gün sürecek etkinlik edebiyat tarihinin en büyük buluşmalarından birinin arkeolojisini yapacak.
Schiller yılı onuruna Fransa’da üniversite kadrolarına girmek için geçmek gereken son derece zorlu “Agrégation” konkurlarının konularından birisi Schiller’in Maria Stuart adlı piyesi seçildi. Bu da Fransızca dünyada Schiller okumalarını tazeledi. Yıl boyunca Maria Stuart odaklı Schiller okumaları Fransız edebiyatseverlerle buluştu, buluşuyor.
16 Ocak 2005 ise bir başka edebî, ebedî yıldönümüne sahne oldu: La Manchalı Yaratıcı Asilzâde Don Quijote’nin yayınlanışının 400. yıldönümü dünya çapında 2000’i aşkın etkinlikle anılıyor. Kutlamalar 50 ayrı dil ve/ya ülkede gerçekleşiyor. Berlin ile Paris’in kutlamaların yoğunluğu ve zenginliğinde İspanyolca dünyadan hemen sonra geldiğini olduğu kadar İspanyol hükûmetinin 400.yıl onuruna ülkedeki ve İspanyolca konuşulan diğer ülkelerdeki 2000 kadar orta öğretim kurumuna eserin eleştirel basımlarını gönderdiğini de not etmeli!
İrlanda Devleti’nin Bloomsday için, İspanyol Devleti’ninse Don Quijote için hazırladıkları muazzam etkinlikler dizisi aslında anma konusunda çok köklü bir geleneği olan Alman edebiyatının modelinin Avrupa çapına yayılmasını da imliyor: Artık büyük edebiyat adamlarını çeşitli yıldönümlerini vesile ederek anmak klasik kültüre ve özelinde edebiyata yapılan vurgunun önemli birer parçası hâline geldi.
Ancak “edebî anma”ların sadece bu ve buna benzer etkinliklerle sınırlı kaldığını da savlamak yanlış olur; edebiyat Frenk diyarında olduğu kadar Ren, Pirene, Manş ve Alp-ötesi diyarlarda da gündelik yaşamın bir parçası hâline gelmiş durumda. Bir çarpıcı örnek Alman demiryolları Deutsche Bahn’dan verilebilir: DB’nin işlettiği hızlı tren ICE’lerde yer alan müzik yayınının dört kanalından sonuncusu edebiyata ayrılmış durumda. Buradan kendinize ait veya kontrolörden ücretsiz olarak ödünç alabileceğiniz bir kulaklık vasıtasıyla tren şirketinin her ay yenilediği “okumalar”ı dinleyerek yolculuk etmek mümkün: Kanal 4 Literatur im Zug (Trende edebiyat) adıyla vaftiz edilen bu kanalın doyurucu programından birkaç örnek vermek edebiyatseverlerin okuma iştahını açabilir: Kasım ayında aynı ayki “Ren’in iki yakasından” da bahsini açtığım genç Leipzig yazınından örnekler radyo programındayken, Aralık ayı noel üzerine tematik okumalara ayrılmıştı. Ocak ayında ise aralarında Brecht, Wilde gibi isimlerin metinlerinin de olduğu “arkadaşlık” temalı okumalar yayımlanıyor. Bu kanalın yanında özel isimli ekspreslerde ayrı okuma kanalları olduğunu da belirmeli. Nasıl ki Bayreuth’tan geçen Richard Wagner ekspresinde Tannhäuser dinlenebiliyorsa, Berlin’den geçen Kleist ekspresinde de yazarın felâket kuramı üzerine kapsamlı bir okumayı dinlemek mümkün.
Kütüphaneye ya da akşamüstü kitabevlerinde edebiyat okumalarına gidişin gündelik hayatın parçası olduğu bir coğrafyadan bir edebiyat güncesi. Ülkemizde de benzerlerinin yeşermesi dileğiyle.
Kitap-lık 87
yazan <$BloHakkı Kurtuluş/em>,
/p>
<$Blo0m: